بلاتکلیفی در تصمیم گیری؛ مشکل مشترک امریکا و ایران

به فاصله کوتاهی پس از انتشار گزارشی در شماره روز یکشنبه نیویورک تایمز که در آن آمده بود، وزیر دفاع امریکا در نامه‌ای به کاخ سفید هشدار داده است که دولت امریکا فاقد یک استراتژی موثر برای مهار پیشروی ایران به سوی توانایی هسته‌ای است، رابرت گیتس می‌گوید که محتوی و منظور نامه‌اش به درستی منعکس نشده است.

گفتاری از دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر روابط بین الملل:

در این که تصمیمات یکدستی میان دستگاه‌های مختلف تصمیم گیر در ایالات متحده امریکا در قبال مساله هسته‌ای ایران وجود ندارد، بحثی نیست اما این نکته قابل توجه است که تفکر قالب در داخل امریکا، تفکر تحریم ایران است.

سه نوع تفکر در داخل امریکا پیرامون مساله هسته‌ای ایران وجود دارد؛ اول، تفکر مخالف با تحریم و فشار، دوم، تفکر تحریم ایران که طرفداران آن گروه قالب را میان تصمیم گیران امریکایی تشکیل می‌دهند و دوم تفکر حمله نظامی که گروه اقلیتی طرفداران آن بوده و به لحاظ ایدئولوژیک همان گروه‌های صهیونسیت مسیحی یا محافظه کاران افراطی هستند.

به این ترتیب احساس می‌شود که نوعی بلاتکلیفی در تصمیم گیری یا استراتژی امریکا در برابر مساله هسته‌ای ایران وجود دارد اما این بلاتکلیفی صرفا ناشی از شرایط درونی امریکا نیست و دلایل بیرونی نیز برای آن متصور است.

امریکا در خارج از مرزهای خود با مشکلاتی روبروست که در ایجاد بلاتکیفی برای تصمیم گیری مقابل ایران نقش دارد؛ اول عدم هماهنگی میان کشورهای 1+5 است. روسیه و چین در یک سوی ماجرا قرار دارد و بر خلاف تصور همگانی، کشورهای اروپایی نیز در سوی دیگر ماجرا چندان مایل نیستند که امریکا در مساله ایران به پیروزی مطلق دست یابد.

مساله دیگر این است که امریکا در افغانستان و عراق با مشکلاتی مواجه است و بحران اقتصاد جهانی نیز امریکایان را محتاط تر کرده و از برداشتن گام‌های سریع و بی باکانه دور کرده است.

مجموعه این موارد نشان می‌دهد که امریکا اکنون آن کشورش نیست که در مورد عراق سریعا تصمیم بگیرد و به تنهایی وارد عمل شود، در مورد ایران هنوز به نقطه اشتراکی در داخل و در خارج با شرکای اروپایی و غیر اروپایی‌اش نرسیده است.

آیا این فرصت است؟

نکته این جاست که ایران نیز با نوعی بلاتکلیفی در تصمیم گیری‌های سیاست خارجی مواجه است؛ در داخل بر سر تبعات و فواید و هزینه‌های دست یابی به تکنولوژی هسته‌ای اختلاف دیدگاه وجود دارد. به این ترتیب ما هم در داخل با نوعی سستی بوروکراتیک و مدیریتی و تشکیلاتی از یک سو و بحران‌های اجتماعی به ویژه پس از انتخابات از سوی دیگر به همراه مسائل اقتصادی مواجه هستیم. این‌ها مشکلاتی است که ایران را نیز دچار نوعی بلاتکلیفی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و سیاست خارجی کرده است.