نیم نگاه بن سلمان به موازنه سازی بین پکن و واشنگتن

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: واشنگتن در آستانه سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به ریاض زنگ هشدار به عربستان را به صدا در آورد. در همین رابطه مجلس سنای آمریکا قصد دارد قطعنامه توقف حمایت آمریکا از عربستان در جنگ علیه یمن را تصویب کند. به گزارش شبکه تلویزیونی المیادین، مجلس سنای آمریکا به دنبال آن است که قطعنامه توقف حمایت آمریکا از عربستان در جنگ علیه یمن را تصویب کند.

پیرو این خبر و بر اساس گزارش پایگاه اینترسپت، «برنی سندرز» رئیس کمیته بودجه مجلس سنای آمریکا گفت: «این مجلس (سنا) قصد دارد هفته آینده قطعنامه توقف حمایت آمریکا از جنگ یمن را تصویب کند.» موافقان این قطعنامه معتقدند تصویب قوی آن در مجلس سنا حامل این پیام برای عربستان خواهد بود که این کشور آزادی از سرگرفتن اقدامات خصمانه در یمن را در اختیار ندارد. از سوی دیگر، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا، توقف هر گونه همکاری با ریاض را خواستار شد.

مقامات سعودی در حال حاضر سرگرم تدارک برای استقبال بی سابقه از رئیس جمهور چین و در حد استقبال از دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۷ میلادی. چین به بزرگ ترین شریک تجاری عربستان تبدیل شده است و سرمایه گذاری عربستان در چین به بیش از یکصد میلیارد دلار رسیده و صادرات عربستان که ۸۵ درصد آن نفت است به حدود ۱۴۴ میلیارد ریال سعودی و وارداتش از چین به حدود ۴۵ میلیارد ریال رسیده است یعنی با مازاد تجاری حدود ۹۰ میلیارد ریال به نفع عربستان. هنوز مشخص نیست واکنش بعدی آمریکا به این گام عربستان که شاید جو بایدن آن را اقدامی تحریک آمیز بداند، چگونه خواهد بود اما با توجه به اشاره‌های قبلی درباره احتمال برقراری تحریم‌هایی علیه عربستان می‌توان حدث زد.

بازی پکن در زمین ریاض

در حالی سنای آمریکا به دنبال هشدار به ریاض است که پکن با سفر شی و بازی در زمین عربستان نگرانی جدی را برای ایالات متحده در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد کرده است. از سوی دیگر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی از دیروز چهارشنبه (۷ دسامبر) به مدت 3 روز میزبان شی‌ جین‌پینگ، رئیس جمهور چین خواهد بود، آن هم در شرایطی که روابط واشنگتن و ریاض در در برهه حساسی قرار دارد.

بر اساس برنامه اعلام شده برای سفر رئیس جمهوری چین، او در ۳ نشست مختلف در عربستان سعودی شرکت خواهد کرد. حضور شی‌ جین‌پینگ در «اجلاس سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چین» و «اجلاس سران کشورهای عربی و چین» در کنار دیدار و گفتگو با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی در سفر رئیس جمهور چین به عربستان سعودی برنامه‌ریزی شده است. سفر رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی در حالی انجام می‌شود که روابط ریاض و واشنگتن بر سر موضوعاتی مانند امنیت انرژی، امنیت منطقه‌ای و حقوق بشر متشنج است.

آخرین ضربه به روابط آمریکا و عربستان زمانی بود که وزیران اوپک‌پلاس شامل اعضای اوپک و متحدان این سازمان مانند روسیه، در جلسه روز یک‌شنبه خود موافقت کردند که برنامه تصویب شده در ماه اکتبر مبنی بر کاهش تولید به میزان ۲ میلیون بشکه در روز را ادامه دهند. این تصمیم اوپک‌پلاس با ابراز نارضایتی واشنگتن مواجه شد، به گونه‌ای که از آن به عنوان «همسویی» با روسیه در جنگ اوکراین یاد کرد.

نیم نگاه بن سلمان به موزانه سازی بین پکن و واشنگتن

برخی از کارشناسان روابط بین‌الملل بر این نظرند که عربستان سعودی با سفر شی جین پینگ به این کشور که نخستین سفر او از سال ۲۰۱۶ است، بیشتر به دنبال دستاوردهای اقتصادی خواهد بود تا تغییر معنی‌دار در همپیمانی‌اش با آمریکا. از این رو بن سلمان نیم نگاهی به موزانه سازی بین پکن و واشنگتن دارد.

به گفته این گروه از کارشناسان، مساله اصلی حاکمان عربستان سعودی تنوع بخشیدن به شراکت‌ها برای تأمین منافع اقتصادی و امنیتی این کشور است.عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و چین هم به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، دست‌کم یک چهارم از صادرات نفت عربستان را خریداری می‌کند. همچنین پتانسیل همکاری در توسعه زیرساخت‌ها مانند پالایشگاه‌ها برای ۲ کشور وجود دارد. فراتر از انرژی، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی شراکت با چین را در راستای برنامه اصلاحی ۲۰۳۰ خود ارزیابی می‌کند.

با این حال پذیرش روابط نزدیک‌تر عربستان سعودی با چین به این معنا نیست که ریاض می‌خواهد همکاری خود را با واشنگتن کاهش دهد. مقام‌های عربستان سعودی حتی در زمان غوغا بر سر کاهش تولید نفت اوپک‌پلاس در ماه اکتبر و تهدیدات جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، بر اهمیت روابط خود با واشنگتن تأکید می‌کردند.

همچنین چین با وجود همکاری‌های نظامی با عربستان سعودی تاکنون نتوانسته است تضمین‌های لازم امنیتی به این کشور ارائه دهد، موضوعی که از سال‌ها پیش زیربنای همکاری‌های واشنگتن و ریاض بوده است. بنابراین اگرچه بهبود روابط با چین برای سعودی‌ها یک اولویت است، اما تا زمانی‌که تحولات منطقه به شکل کنونی ادامه یابد و تا زمانی‌که این کشور در برابر حملات نظامی ایران و شبه‌نظامیان وابسته به تهران به شدت آسیب‌پذیر باشد، محدودیت‌ها برای دور شدن عربستان سعودی از آمریکا وجود خواهد داشت./ایران