انتخابات پاکستان؛ آزمونی برای تداوم یا قطع کمک‌های آمریکا

کاندولیزا رایس، وزیر خارجه ایالات متحده سه‌شنبه اعلام کرد او و سایر اعضای دولت جرج بوش، رییس جمهور آمریکا، تمام تلاش خود را به کار خواهند بست تا مانع به ثمر رسیدن فعالیت‌های کنگره آمریکا برای محدود کردن کمک‌های مالی به پاکستان شوند.

 

آمریکا سالانه در دو قالب کمک‌های مستقیم نظامی و کمک ویژه جنگ با ترور میلیاردها دلار در اختیار اسلام‌آباد می‌گذارد. اما چندی پیش با افشای مطلبی درباره سوء مدیریت ارتش پاکستان در استفاده از منابع مالی که از طریق این کمک‌ها در اختیارش قرار می‌گیرد، زمزمه‌هایی از برخی نهادهای سیاسی آمریکا از جمله کنگره این کشور شنیده می‌شود که حاکی از احتمال کاهش یا حتی قطع کامل این کمک‌هاست.

 

اکنون رایس و سایر مسئولان دولت بوش در حالی تلاش می‌کنند که مانع تصمیم کنگره علیه کمک‌های نظامی به پاکستان شوند که قرار است در همین هفته رایس و پرویز مشرف، رییس جمهور پاکستان، در حاشیه کنفرانس داووس در سوئیس با یکدیگر دیدار و گفت و گو کنند. این اولین دیدار رو در روی یک مقام بلند پایه آمریکایی با رییس جمهور پاکستان به شمار می‌رود که از زمان ترور بی‌نظیر بوتو، نخست وزیر اسبق پاکستان و رهبر یکی از قدرتمندترین احزاب اپوزیسیون این کشور، صورت می‌گیرد.

 

ترور بوتو که در آخرین روزهای سال 2007 میلادی در راولپندی پاکستان اتفاق افتاد، به نظر می‌رسد باعث تغییر بسیاری از معادلات سیاسی در پاکستان شده؛ تغییراتی که شاید در دراز مدت بیشتر خود را نمایان کنند. اما از سوی دیگر آشوب‌هایی که در پی ترور بوتو سراسر پاکستان را در بر گرفت موجب به تعویق افتادن انتخابات عمومی در این کشور از 8 ژانویه به 18 فوریه شد. در این شرایط پیش‌بینی می‌شود مساله چگونگی برگزاری انتخابات، تضمین آزادی و رعایت انصاف در این انتخابات، و پایبندی مشرف به اصول دموکراسی از جمله مسائلی باشد که در گفتگوی رایس و رییس جمهور پاکستان مطرح شوند.

 

در همین زمینه، به نظر می‌رسد مساله پایبندی به دموکراسی و حمایت و گسترش آن در پاکستان اهرمی است که دولت بوش قصد دارد از آن برای تایید تداوم کمک‌های مالی به متحد استراتژیک آمریکا در کنگره استفاده کند. پاکستان از سال 2001 و در پی آغاز جنگ با ترور که با حمله نیروهای آمریکا، ناتو، و نیروهای موسوم به ائتلاف به افغانستان آغاز شد، نقش اصلی‌ترین متحد آمریکا را در منطقه بازی کرده است و علاوه بر حیاتی بودن نقش اسلام‌آباد در پشتیبانی از نیروهای خارجی مستقر در افغانستان، این کشور به ویژه در نواحی شمالی به خط مقدم جبهه مبارزه علیه بنیادگرایان افراطی و گروه‌های تروریستی نظیر القاعده و طالبان تبدیل شده است.

 

رایس در همین زمینه گفت: «وضعیت پاکستان در حال حاضر بسیار پیچیده است اما ما قویاً بر این عقیده‌ایم که باید رابطه‌ای دراز مدت، یکسان و هماهنگ بر اساس یک سیاست واحد، و قابل پیش‌بینی را با پاکستان ایجاد و حفظ کنیم، و البته نه با اشخاص، بلکه این رابطه باید با نهادهای [سیاسی و اجتماعی] پاکستان باشد … ما طی همکاری با طرف‌های پاکستان به سختی در تلاش هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که انتخابات پیش‌رو در پاکستان تضمینی است برای بازگشت این کشور به راه و مسیر دموکراتیک خود و فرصتی است برای تمام پاکستانی‌ها که بار دیگر گرد هم جمع شده و با هم متحد شوند.»

 

در انتخابات آتی پاکستان که به آن انتخابات عمومی نیز گفته می‌شود سرنوشت کرسی‌های دو مجلس پارلمان این کشور و همچنین وضعیت نمایندگان چهار شورای استانی مشخص می‌شود.

 

رایس که در هواپیما عازم آلمان بود تا در اجلاس وزرای خارجه گروه موسوم به 1+5 برای رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران شرکت کند، در ادامه سخنان‌اش درباره احتمال قطع کمک‌های مالی نظامی به پاکستان گفت: «فکر می‌کنم این گزینه‌ای است که تقریباً همه آن را در نظر دارند اما معتقدم که کمک‌های مالی نظامی به پاکستان برای اهداف بسیار مهم‌تری بوده است و یه همین خاطر تغییری در آن‌ها داده نمی‌شود.»

 

به گفته رایس اهداف آمریکار از کمک‌های مالی و نظامی به پاکستان آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی این کشور برای مبارزه با آشوب‌گران و گروه‌های تروریستی و افراطی، تشویق احزاب و گروه‌های میانه‌رو به حضور پر رنگ‌تر در عرصه‌های سیاسی، و کمک به توسعه در پاکستان را شامل می‌شود.

 

اکنون به نظر می‌رسد در آمریکا با توجه به شرایط حاکم هم دولت و موافقان تداوم کمک‌های نظامی و مالی به پاکستان و هم مخالفان آن در کنگره به انتخابات 18 فوریه چشم دوخته‌اند و بسیاری از تصمیمات خود را به نحوه و نتیجه برگزاری آن موکول کرده‌اند. در این انتخابات بدون تردید آن چه برای اسلام‌آباد سرنوشت‌ساز خواهد بود این است که آیا مشرف می‌تواند به متحدان غربی‌اش نشان دهد که دست کم در ظاهر به اصول دموکراسی پایبند است یا نه.

 

مشرف چند ماه پیش در پی افزایش تنش‌های داخلی به ویژه بین دولت او و دادگاه عالی پاکستان، در آستانه انتخابات عمومی وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد و با این کار علاوه بر برانگیختن بی‌اعتمادی متحدان غربی‌اش موجب بروز مخالفت‌های شدید‌تری نیز در داخل کشور شد. اکنون به رغم این که او به میل و درخواست مخالفان‌اش از فرماندهی ارتش استعفا داده و وضعیت پاکستان نیز به حالت عادی باز گشته است، هنوز محبوبیت و مقبولیت او بین مردم پاکستان رو به افول است و از سویی دیگر با تشدید فعالیت گروه‌های تروریستی طالبان و القاعده در شمال این کشور، مشرف اعتبار خود را نیز به عنوان متحد شماره یک غرب در مبارزه با تروریسم تا حدودی از دست داده است.

 

ایالات متحده از 11 سپتامبر سال 2001 تا کنون حدود 10 میلیارد دلار به اسلام‌آباد کمک کرده است که بیش از نیمی از آن در قالب کمک‌های نظامی به متحدان آمریکا در جنگ با ترور بوده است. اما نیویورک تایمز در گزارشی که چند هفته پیش منتشر کرد با استناد به گفته‌های بسیاری از دیپلمات‌ها و کارشناسان دو طرف مدعی شد که تقریباً هیچ بخشی از این کمک‌ها به میدان جنگ با طالبان و القاعده نرسیده و بیشتر صرف پروژه‌های مربوط به رقابت‌های تسلیحاتی پاکستان با هند شده است.

 

در پی انتشار این گزارش پافشاری برخی مخالفان بر کاهش یا قطع کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به پاکستان در کنگره آغاز شد و هم اکنون با تلاش‌های کنگره انتقال بخشی از این کمک‌ها به روند گسترش دموکراسی در این کشور مشروط شده است. با این حال انتظار می‌رود در صورتی که نتیجه و نحوه برگزاری انتخابات 18 فوریه با استانداردهای بین‌المللی مطابقت نکند و به گونه‌ای نباشد که نظر واشینگتن را جلب کند، روند قطع و کاهش کمک‌های آمریکا به پاکستان شتاب بیشتری خواهد گرفت.

 

مشرف که در حال حاضر برای سفری هشت روزه به منظور کسب اعتبار از دست رفته‌اش نزد متحدان و شرکای اروپایی به این قاره سفر کرده است، دوشنبه در بروکسل، در یک سخنرانی در جمع نمایندگان پاکستانی‌های مقیم بلژیک وعده داد انتخابات پاکستان کاملاً آزاد و عادلانه خواهد بود. او پس از بلژیک عازم فرانسه رفته و از آنجا عازم سوییس، میزبان همیشگی کنفرانس داووس شده است؛ جایی که قرار است با رایس ملاقات کند.

 

رایس همچنین در آغاز سفرش به سوییس مشرف را به عنوان متحدی خوب در جنگ با ترور ستود و در همین حال از انتقاد از او بر سر مساله دموکراسی در این کشور اجتناب کرد. او گفت: «هیچ کس نگفته است که دموکراسی پدیده‌ای است که در یک دقیقه به وجود می‌آید. برقراری دموکراسی چیزی است که به زمان نیاز دارد، اما تردیدی نیست که باید روند دستیابی به آن از جایی آغاز شود و برای آغاز این روند راه دیگری وجود ندارد جز این که بنیاد نهادهایی که حامی و متضمن بقای دموکراسی هستند، گذاشته شده و از آن‌ها حفاظت شود؛ نهادهایی که ارزش‌های دموکراتیک را تضمین می‌کنند و به مردم اجازه می‌دهند از آزادی که حق‌شان است، برخوردار باشند.»

 

 

مشرف نیز که اکنون در اروپا به سر می‌برد، سه‌شنبه، پیش از این که برای شرکت در کنفرانس داووس و دیدار و گفت و گو با رایس و چند تن دیگر از مقامات بلندپایه کشورهای جهان عازم سوییس شود، در پاریس، پایتخت فرانسه، پس از دیدار با نیکلا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه و جلب حمایت او، طی سخنرانی در موسسه سیاست خارجی فرانسه، درباره نگرانی‌های غرب از دست یافتن گروه‌های اسلام‌گرای افراطی به زرادخانه هسته‌ای پاکستان گفت ریسک چنین اتفاقی صفر درصد است.

 

او با تاکید مجدد بر شفاف و آزاد بودن انتخابات فوریه، در این سخنرانی گفت تنها دو راه وجود دارد که زرادخانه هسته‌ای پاکستان به دست نیروهای افراطی بیافتد؛ یکم این که نیروهای افراطی تروریستی به طور کامل پیروز شوند و ارتش پاکستان تا آخرین نفر تسلیم شود، و دوم این که نیروهای افراطی در انتخابات آتی اکثریت کرسی‌های پارلمان و شوراهای استانی را به دست آورند. او سپس گفت: «احتمال رخ دادن هر یک از این دو وضعیت صفر درصد است و سلاح‌های هسته‌ای پاکستان هرگز در دستانی نادرست قرار نخواهد گرفت.»

 

او افزود: «به عقیده من ممکن نیست که القاعده یا طالبان تمام پاکستان را تصرف کنند و کنترل آن را به دست بگیرند. ممکن نیست که ما این گونه شکست بخوریم.»

 

مشرف در حالی در پاریس سخنرانی می‌کرد که شب قبل از آن ارتش پاکستان اعلام کرده بود در درگیری در جنوب وزیرستان موفق شده است 37 تن از شبه‌نظامیان حامی طالبان را از پای درآورد. این خبر همراه با آماری درباره کاهش 42 درصدی فعالیت‌های مرزی گروه‌های تروریستی در سال 2007 که به عقیده فرماندهی ارتش پاکستان نتیجه ساخت 1000 پست مرزی جدید در راستای مرز این کشور با افغانستان است به مشرف اجازه می‌دهد با اطمینان بیشتری سفر اروپایی خود و مذاکرات‌اش با وزیر خارجه ایالات متحده را دنبال کند.